İstenmeyen ve/veya Riskli Gebeliklerin Önlenmesi
27 Eylül 2021
İstenmeyen ve/veya riskli gebeliklerin önlenmesi; bireylerin ve partnerlerin istedikleri sayıda, istedikleri zamanda ve istedikleri aralıklarla doğum yapmaya serbestçe ve sorumluca karar vermeleri ve bunu gerçekleştirebilecek bilgi, eğitim ve araçlara sahip olmalarıdır.
İstenmeyen ve/veya riskli gebeliklerin önlenmesine dair erişilebilir, ekonomik, kabul edilebilir ve kullanışlı bilgi, eğitim ve hizmetlere erişim, en temel haklarımızdan biri olan Üreme Hakları arasında öncelikli olarak ‘Çocuk Sahibi Olup Olmama veya Ne Zaman Olacağına Karar Verme Hakkı’ ve ‘Üreme ve Cinsel Yaşamda Bilgilenme ve Eğitim Hakkı’ altında ele alınan bir haktır (1). Cinsel Sağlığı’nın korunması ve geliştirilmesi, Üreme Hakları’nın tam olarak yerine getirilebilmesi, bireylerin bilinçli, özgür ve sorumluca karar verebilmesi için üreme sağlığına ilişkin bilgi, hizmetler, tesisler ve ürünler herkes için her zaman erişilebilir olmalıdır.
Türkiye’de istenmeyen ve/veya riskli gebeliklerin önlenmesine dair verilen danışmanlık ve gebeliği önleyici yöntem temini gibi hizmetler öncelikli olarak Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) aracılığıyla sağlanmaktadır. Ancak ASM’lerde etkin, kaliteli ve sürdürülebilir bir hizmet sunumunun olmaması, gebeliği önleyici yöntem temininin kesintilere uğraması, nitelikli personel yetersizliği bireylerin hizmet ihtiyacının karşılanamamasına yol açmaktadır (2).
Gençlerin istenmeyen ve/veya riskli gebeliklerin önlenmesine dair bilgi ve hizmetlere erişebilmesinin önünde genç dostu sağlık hizmetlerinin yokluğu, tesislere fiziksel ulaşımın güçlüğü, yetersiz veya yanlış bilgilendirme, gizliliğin sağlanamayacağına dair güven eksikliği, ekonomik yetersizlikler, toplumsal/ kültürel baskı, konuşmaktan çekinme, şiddete uğramaktan kaçınma gibi faktörler yatmaktadır (3, 4). Bu yöntemlere kolay erişemediğini belirten gençlerin çoğunluğu en büyük engelin, ürünlerin pahalı oluşu olduğunu belirtiyor (3). 2020 yılında yayınlanan Gençlerin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması Raporu’na göre özellikle küçük şehirlerde yaşayan genç kadınların diğer tüm engellerin yanı sıra psikolojik ve toplumsal/kültürel engeller ile daha çok karşılaştığını gösteriyor.
Gençlerin istenmeyen ve/veya riskli gebeliklerin önlenmesine ilişkin bilgi, eğitim ve hizmete erişebilmesi, bilinçli ve özgür karar verme süreçlerini destekler, olumsuz sonuçların önlenmesine katkı sunar. Doğru, etkin ve kapsayıcı kamu politikaları, genç dostu cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerinin yaygınlaştırılması, gebeliği önleyici yöntemlerin kamu temininin artırılması ve erişiminin kolaylaştırılması gençleri kendi sağlıklarını koruma konusunda güçlendirir.
Gençlerin cinsel haklara erişimine dikkat çekmek için bir araya geldiğimiz Savunuculuk Akademisi adına yürüttüğümüz bu kampanya ile erişilebilir ve genç dostu cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetleri talep ediyoruz ve bu talebi büyütmek için tüm gençleri birlikte hareket etmeye davet ediyoruz.
Yararlanılan Kaynaklar
- Uluslararası Çocuk Merkezi. Üreme Hakları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları. Erişim: http://www.icc.org.tr/uploads/documents/uremehaklari/ureme-haklari_ICC.pdf
2. Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (2020). Pandemi Öncesi ve Sırasında Türkiye’de Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetleri İzleme Raporu. Erişim: https://cisuplatform.org.tr/wp-content/uploads/2020/10/Pandemi-Oncesi-ve-Sirasinda-Turkiyede-CSUS-Hizmetleri-Izleme-Raporu-web.pdf
3. KONDA, TUSES, UNFPA Türkiye (2020). Gençlerin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması Raporu. Erişim: http://tuses.org.tr/userfiles/files/CSUS_FinalRapor_Aralik2020%20(1).pdf
4. Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği. Bilgilendirme Dosyası 7: GENÇLİK VE CİNSELLİK. Erişim: https://www.cetad.org.tr/CetadData/Books/43/pdf-dosyasini-indirmek-icin-tiklayiniz.pdf
